Hərəkət prosesində piyada, nəqliyyat vasitəsinin sürücüsü, sərnişin, velosipedçi, mal-qara ötürən qismində iştirak edən, habelə avtomobil yollarından, küçələrdən, dəmiryol keçidlərindən və ya nəqliyyat vasitələri ilə adamların və yüklərin daşınması üçün nəzərdə tutulmuş digər yerlərdən istifadə edən şəxs
Yol hərəkəti
Yol hərəkəti — yol vasitəsi ilə nəqliyyat vasitəsi ilə insanların və yüklərin daşınması prosesində yaranan ictimai münasibətlər.
Yol
Yol – nəqliyyatda istifadə olunan və müxtəlif məntəqələri bir-birinə bağlayan şəbəkə. Bütün yollar yol nişanları, siqnalverici qurğular və s. ilə tənzimlənir.
== Etimologiyası ==
Yol sözünün mənşəyi Qədim Türkcədən gələn "yolak" (cığır, yol) sözüdür. Güman ki, "yeri-" sözü də "yori-" kəliməsindən gəlir.
== Yolun tarixi ==
=== Yolların yaranması ===
Tarixdəki ilk yollar heyvanlar tərəfindən istifadə olunan yerlərdə öz-özünə yaranan cığırlar idi. Zaman keçdikcə bu yollar insanlar tərəfindən istifadə olunmağa başlandı. Belə yaranmış və e.ə. 6000-ci illərdən qalmış yollara misal kimi Yerixo şəhəri yaxınlığındakı su qaynaqları ətrafında rast gəlinir. Qədim Mesopotamiyada, hazırkı İraq ərazilərində yerləşən Ur şəhərindəki daş döşənmiş yollar və İngiltərənin hazırkı Qlastonberi qəsəbəsində taxta deöşənmiş yollar isə təxminən e.ə.
Bitkilərin hərəkəti
Bitkilərdə xarici təsirlər nəticəsində əmələ gələn hərəkətlər 3 qrupa bölünür: tropizm, nastiya və taksislər. Tropizm - xarici stimul vasitəsilə bitki hissələrinin istiqamətli yerdəyişməsidir. Bu cür hərəkət boyatma hərəkətidir. Hərəkətin istiqamətindən asılı olaraq (boyu stimullaşdıran amilə qarşı və ya ona əks) tropizm müsbət və ya mənfi ola bilər (bitkilərin kökləri müsbət geotropizmə, zoğları isə müsbət heliotropizmə malikdir). Taksis - xarici qıcığa cavab olaraq hüceyrənin və ya bütöv orqanizmin istiqamətlənmiş yerdəyişməsidir. Tropizmlər kimi, taksislər də müsbət və mənfi qruplara ayırd edilir; bundan başqa, onları qıcıqlandırıcının təbiətinə müvafiq olaraq sistemləşdirmək olar. Müsbət xemotaksis: ciyərotu, mamır və qıjıların spermatazoidləri yumurta hüceyrənin ifraz etdiyi maddələrə doğru üzür. Nastiya - xarici qıcığa cavab olaraq, bitki hissəsinin istiqamətləndirilməmiş hərəkətidir. Hərəkət böyümə nəticəsində baş verir: ayrı-ayrı hüceyrələrin cüzi tərpənməsi, orqanı güclü hərəkətə gətirib çıxarır ("küsdüm" bitkisinin yarpaqlarının bükülməsi). Bəzi çiçək və yarpaqlar işıqlanmanın (fotonastiya) və temperaturun (termonastiya) dəyişməsinə cavab olaraq "yuxulu hərəkətlər" (niktinastiya) edirlər, açılıb və ya bağlanırlar.
Broun hərəkəti
Broun hərəkəti – maye və qazda asılı halda olan və görünən mikroskopik hissəciklərin istilik hərəkətinin riyazi ifadəsidir. Nizamsız və ya xaotik hərəkət edən molekullar Broun hissəciklərinə hər tərəfdən zərbələr endirir. Bu zərbələr bir-birini tarazlaşdırmır. Yekun zərbə qüvvəsi hissəciyin nizamsız hərəkətinə səbəb olur. Broun hərəkəti hərəkət heç vaxt kəsilmir. Temperatur artdıqca Broun hərəkəti daha da intensivləşir. Broun hissəciklərinin ölçüsü təqribən 1 mikro metr (mkm)-dir.
== Broun hərəkətinin kəşfi ==
Broun hərəkəti ilk dəfə 1827-ci ildə İngilis botaniki və ya "Botaniklər knyazı" ləqəbi ilə tanınan Robert Broun tərəfindən kəşf edilmişdir. Robert Broun hərəkətini ilk dəfə bitkilərin tozcuğunda tapmışdır. Robert bu hərəkəti mikroskop altında "Clarkia pulchella" bitkisinin çiçək tozunda müşahidə etmişdir.
İsinmə hərəkəti
İsinmə hərəkəti — nümayiş və ya praktikadan əvvəl həyata keçirilir. Atletlər, müğənnilər, aktyorlar və başqaları əzələlərini istifadə etmədən əvvəl qızdırırlar. Bu güclü hərəkətlər üçün əzələləri hazırlayır. İstilik hərəkətləri əzələləri spazmalardan və zədələrin qarşısını alır.
Okean suyunun hərəkəti
Okean suyunun hərəkəti — suyun hərəkətinə səbəb külək, hava kütlələri, Ay və Günəşin cazibə qüvvəsi, sualtı vulkan və zəlzələlərdir. Suyun hərəkəti 200 m dərinliyə qədər baş verir. Daha dərində su hərəkətsiz olduğundan okean dibinin relyefi dəyişmir.
== Formaları ==
Suyun hərəkətinin 3 forması var:
Dalğanı yaradan başlıca səbəb küləkdir. Dalğanın ən hündür nöqtəsi yal, ən alçaq nöqtəsi daban adlanır: 2 qonşu yal arasındakı məsafə dalğanın uzunluğu, yal ilə daban arasındakı məsafə isə dalğanın hündürlüyü adlanır. Dalğanın hündürlüyü küləyin sürətindən, uzunluğu isə hövzənin dərinliyindən asılıdır. Sürətinə görə dalğalar:Şəlakət-0 m/san:
Zəif (və ya kapillyar) - 1 m/san.;
Qravitasiya-2-6 m/san.;
Köpüklü -7-8 m/san.Köpüklü dalğalanın yaranmasında duzluluğun rolu böyükdür.
Dalğalar temperatur və duzluluğu yayır, donmanı gecikdirir. Dalğalanın dağıdıcı fəaliyyətinə abraziya deyilir. Bu işin nəticəsində sahil formalaşır.
Plank (idman hərəkəti)
Plank (qarın körpüsü) — mümkün olan ən uzun müddət ərzində jimə oxşar bir vəziyyətdə bədənin pozisiyasının saxlanılmasına çalışılan idman hərəkətidir. Plank üçün hər hansı xüsusi idman alətinə ehtiyac yoxdur.
== Təsiri ==
Plank qarın, bel və çiyinləri gücləndirir.
Squat (idman hərəkəti)
Squat (çöməlmə) — əsasən ayaq və obma əzələlərini inkişaf etdirən idman hərəkəti. Squatı doğru şəkildə etmək üçün aşağıdakılara fikir vermək lazımdır:
Topuqlar çiyin genişliyində saxlanılmalı, dizlər qarşıya baxmalıdır.
Yerin qütblərinin hərəkəti
Yerin qütblərinin hərəkəti – (rus. движение полюсов Земли, ing. movement of the Earth`s poles, Earth`s polar motion) yer səthinə görə coğrafi qütblərin yerdəyişməsi. Yerin daxili qurluşunun yekcins olmaması ilə, eləcədə mövsümü meteoroloji hadisələrlə əlaqədar olaraq Yerin fırlanma oxunun vəziyyətinin ani dəyişməsi nəticəsində yaranır. Yerin qütbləri müəyyən orta vəziyyət ətrafında, ondan 25-30 metrdən çox uzaqlaşmamaqla, mürəkkəb əyrilər üzrə hərəkət edir.
İran Yaşıl Hərəkəti
İran Yaşıl Hərəkatı (fars. جنبش سبز ایران), həmçinin fars oyanışı və ya fars baharı — 2009-cu ildə İran prezident seçkilərindən sonra ortaya çıxan siyasi hərəkata verilən ad. edir. Etirazçılar Mahmud Əhmədinejadın vəzifədən uzaqlaşdırılmasını tələb etdilər. Yaşıl əvvəlcə Mir Hüseyn Musəvinin kampaniyasının simvolu olaraq istifadə edilmişdi, lakin seçkidən sonra seçkiqabağı bir seçki kimi qəbul etdiklərini ləğv etmək istəyənlər üçün birlik və ümid rəmzinə çevrildi. Mir Hüseyn Musəvi və Mehdi Kərrubi Yaşıl Hərəkatın siyasi liderləri olaraq tanınırlar. Hüseyn-Əli Montazeri də hərəkətin mənəvi lideri olaraq tanınır. Bəziləri, "Yaşıl hərəkat" etirazlarının İranın müasir siyasi tarixində böyük bir hadisə olduğunu iddia edir və müşahidəçilər etirazların İran inqilabından sonra ən böyük hərəkat olduğunu iddia edirlər.
== 2009–10-cu illərdə İran seçki etirazlarının nəticəsi ==
Prezidentin İrandakı mövqeyi əhəmiyyətli güc olduğu üçün ölkədə ikinci güclü mövqe hesab edilir. Əhmədinejadın adı, xüsusilə şiddət tətbiq etməklə, ölkədəki insan hüquqlarının pozulması ilə bağlı idi.
"Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı
"Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı — Azərbaycanın dövlət təltifi (medal). İkinci Qarabağ müharibəsində qələbə münasibətilə təsis edilmişdir.
== Təltif edilən şəxslər ==
"Vətən müharibəsi iştirakçısı" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Azərbaycan Respublikasının işğal edilmiş ərazilərinin azad olunması uğrunda Vətən müharibəsində iştirak etmiş, aparılan döyüş əməliyyatlarının uğurla nəticələnməsinə töhfə vermiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçuları və mülki işçiləri, habelə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) ön cəbhədə fədakarlıq göstərmiş əməkdaşları və mülki işçiləri təltif edilir.
== Təltif edən orqan ==
"Vətən müharibəsi iştirakçısı" Azərbaycan Respublikasının medalı ilə Vətən Müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti təltif edir.
== Taxılma qaydası ==
"Vətən müharibəsi iştirakçısı" Azərbaycan Respublikasının medalı döşün sol tərəfinə, Azərbaycan Respublikasının digər orden və medalları olduqda, "Laçının azad olunmasına görə" medalından sonra taxılır.
== Medalın təsviri ==
=== Medalın ümumi təsviri ===
"Vətən Müharibəsi iştirakçısı" Azərbaycan Respublikasının medalı bürüncdən tökülmüş və qızıl suyuna çəkilmiş, guşələrinin ətrafı üçbucaq formalı xətlərlə, guşələrinin arası qövsvarı xətlərlə konturlanmış, guşələri ikitərəfli hamar şüalı, guşələrinin arası 32 ədəd qısa ikitərəfli hamar şüalı diametri 42 mm olan səkkizguşəli ulduz formalı lövhədən ibarətdir.
=== Medalın ön tərəfi ===
Medalın ön tərəfində ulduzun üzərində xarici və daxili çevrələrlə konturlanmış dairəvi lövhə yerləşdirilmişdir. Xarici və daxili çevrələrin arasında qırmızı minalı fonda yuxarı qövs boyunca VƏTƏN MÜHARİBƏSİ İŞTİRAKÇISI sözləri yazılmışdır, aşağı qövs boyunca mərkəzdən sol və sağ tərəflərə doğru dəfnə çələngləri təsvir olunmuşdur. Yazı ilə çələnglərin arasında, sol və sağ tərəflərdə iki səkkizguşəli ulduz təsvir olunmuşdur.
Daxili çevrənin içərisində səthi relyefli xətlərlə işlənmiş dairənin mərkəzində qoşa xətlərlə konturlanmış səkkizguşəli ulduz formalı lövhə, lövhənin mərkəzində isə ikitərəfli hamar şüalı səkkizguşəli ulduz təsvir olunmuşdur.
...Yol (Qriffinlər)
...Yol (ing. Road to...) — baş rollarında Binq Krosbi və Bob Houplinin çəkildiyi "...Yol" filmlər seriyasına parodiya olaraq çəkilmiş xüsusi seriyalar silsiləsi. Bu seriyaların əsas personajları, süjetə görə, Kuahoqdakı evlərindən çox uzaqda olan xarici dövlətlərə, elmi-fantastik və ya fövqəltəbii yerlərə düşən Brayan və Styuidir. Silsilə musiqi nömrələri ilə də məşhurdur. Silsiləsidən olan birinci seriya — "Rod-Aylendə yol", serialın ikinci mövsümünün bir hissəsi kimi, 30 may 2000-ci ildə göstərilmişdir. Silsiləsidən olan sonuncu seriya — "Hindistana yol", on dördüncü mövsümün bir hissəsi kimi, 22 may 2016-cı ildə göstərilib. Silsilə ümumilikdə səkkiz seriyadan ibarətdir.
== Seriyalar ==
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
"Rod-Aylendə yol" — Internet Movie Database saytında."Avropaya yol" — Internet Movie Database saytında."Rupertə yol" — Internet Movie Database saytında."Almaniyaya yol" — Internet Movie Database saytında."Cizgi kainatına yol" — Internet Movie Database saytında."Şimal qütbünə yol" — Internet Movie Database saytında."Veqasa yol" — Internet Movie Database saytında."Hindistana yol" — Internet Movie Database saytında.
Bizim yol
Bizim yol - Gündəlik ictimai-siyasi qəzet.
2000-ci ildə Bahəddin Həziyevin əli ilə yaradılıb, və 2003-cü ildən çap olunur.
Qəzetin baş redaktoru Bahəddin Həziyev, Birinci müavini isə Elçin Rüstəmlidir.
Qəzet 31 yanvar 2019-cu ildə çap versiyasının fəaliyyətini dayandırıb.
== Əlaqə ==
tel: (012) 434 26 17, (012) 434 24 78
e-mail: [email protected]
== Xarici keçidlər ==
www.bizimyol.info
www.youtube.com/user/Bizimyolinfo
twitter.com/bizimyolinfo
instagram.com/bizimyolinfo
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
"Bizim Yol" qəzeti, №124(1943), 14 iyul 2012-ci il.
Qəlbinə Yol
Azərbaycanın Respublikasının Xalq Artisti Zülfiyyə Xanbabayevanın sayca üçüncü studiya albomu.
== Albom haqqında ==
"Qəlbinə yol" musiqi albomu 2003-cü ilin mart ayı mediaya təqdim olundu, aprel ayında satışa çıxdı. 2003-2004-cü illər üçün bu Azərbaycanda satış qiymətinə görə ən bahalı musiqi albomu idi. Bununla yanaşı Qəlbinə Yol buraxıldığı il, ən çox tələb olunan albomlar sırasına girdi. Hələ 2001-ci dekabrın 31-i Space telekanalında yeni il şənliyi zamanı bu alboma daxil olan, sözləri və musiqisi Gövhər Həsənzadəyə aid olan Anladım Sonunda mahnısı səslənmişdi və çox bəyənilmişdi. Mahnı bütün 2002-ci il boyu hitparadlardan düşmədi. 2003-cü ilin ikinci rübündə Qəlbinə Yol mahnısına videoklip çəkildi, videonu Emin Mirabdullayev çəkdi, bu Azərbaycanda ilk dəfə olaraq kinolentə çəkilən klip oldu. Albomda 9 mahnı ilə yanaşı bir də popurri vardı, bu Zülfiyyə Xanbabayevanın əvvəlki iki albomunda yer alan bəzi mahnıların Rəşad Haşımov tərəfindən hazırlanan mix'i idi. Zülfiyyə xanım alboma Azərbaycanın Xalq Artisti Cavanşir Quliyevin də bir bəstəsini daxil etmişdi. Albomda Kölgələr Düşdü mahnısın musiqisi Tünzalə Ağayevaya aiddir.
Yeni yol
Yeni yol (Şəmkir) — Azərbaycan Respublikasının Şəmkir rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Yeni yol (Goranboy) — Azərbaycan Respublikasının Goranboy rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd.
Yeni yol (qəzet) — Azərbaycanda qəzet.
Yol (dəqiqləşdirmə)
Yol — insanların və nəqliyyatın getdiyi yer.
Yol (jurnal) — jurnal.
Yol (film, 1981)
Yol (film, 1954) — Federiko Fellininin çəkdiyi İtaliya filmi.
Yol (film, 2009) —
Yol əhvalatı (film, 1980) — Teymur Bəkirzadənin çəkdiyi Azərbaycan filmi.
...Yol (Qriffinlər) — "Qriffinlər" cizgi serialının xüsusi seriyalar silsiləsi.
Yollar görüşəndə... (film, 1979) — Ramiz Həsənoğlunun çəkdiyi film.
Yol (fiziki kəmiyyət) — Sürət ilə zamanın hasilinə bərabər olan fiziki kəmiyyət.
Yol (jurnal)
[mənbə göstərin]
Yol — 1990-ci illərdə Tehranda Keyhan müəssisəsində nəşr olunan jurnal.
"Yol" ötən yüzilliyin 90-larında Tehranda çıxan ədəbiـbədii dərgi idi. Eyvaz Tahanın baş yazarlığı ilə tam Azərbaycan tüٍrkəcəsində buraxılan bu dərgi, Güney Azərbaycan mətbuat tarixində hadisə sayılırdı. Vaxtilə Solçuların "Keyan"[۱] müəssisəsinə başçılıq etədiyi zaman işıq üٍzu görmüş Yolda yeniliklər az deyildi. Yol Güney Azərbaycanın birinci rəngli dərgisi, yep-yeni məzmunlu, və milli hökumət zamanından bəri çıxan ən yükəsk tirajlı nəşr orqanı idi. Habelə yolun özüٍndən önəmsiz olmayan "Kəpənğk" dərgisi, Yolun əlavəsi kimi uşaqlar üٍçün buraxılırdı. Son nömrələrdə səhifəlrinin sayı 64ـdə qədər artımş bu əlavənin indiyə qədər bənzəri çıxmayıb. E.Taha Yol və Kəpənək dərgilrində 20 ـci nömərəyə qədər çalışdı. Həmin sayı işıq üٍzu gördükdən sonra məzmun və dilin diyəşidirilməsinə dair gələn hökumət əmrlərinə boyun qoymaraq redaksiyadan uzaqlaşdı. Bu uzaqlaşma Hüseyn Şəritmdarinin Keyhanı ələ keçirməsinə təsadüf edirdi.
Yol iyesi
Yol iyəsi - türk ve altay mifologiyasında yol ruhu. Col (Zol) iyəsi də deyilir. Yolların qoruyucu ruhudur. Hər yol üçün fərqli bir iye vardır. Yol eyni zamanda qanun və nizamı, xoşbəxtlik və rahatlığı təmsil edir. Taleh və düzgünlük kimi anlayışları içərisində saxlayır. Yol doğru bilinəni etmək deməkdir. Yol iyəsi, pis niyyətli insanları hər gün getdikləri yoldan şaşırtabilirmiş. Heç gözlənilməz bir anda bu cür insanlar bildik bir yoldan gedərkən özlərini qaranlıq meşə içində bulurlarmış. Bəzən də qar fırtınasında insanlar evləri ətrafında dolanıb dayanarlar, evə gələcək yolu tapa bilmədən donub ölebilirlermiş.
Yol nişanları
Yol nişanları — nəqliyyat vasitələrinin təhlükəsiz hərəkətini təmin etmək, yol hərəkəti iştirakçılarına müəyyən informasiyanı bildirmək üçün qurulan standartlaşdırılmış qrafiki nişanlardır.
Yol nişanları müxtəlif ölkələrdə bir-birindən fərqlənsə də, ümumi prinsip etibarı ilə eynidir. Faktiki olaraq bütün dünyada olan yol nişanları sistemlərinin əksəriyyəti avropa və ingilis sisteminə yaxındır. Bu sistem Avropa, o cümlədən Azərbaycan və dünyanın bir çox başqa ölkələrində "Yol nişanları və siqnallar haqqında" Vyana konvensiyasına əsasən nizamlanır.
== Beynəlxalq konvensiyalar ==
Yol İşarələri və Siqnalları üzrə Vyana Konvensiyası kimi beynəlxalq konvensiyalar müxtəlif ölkələrdə yol nişanlarının müəyyən dərəcədə vahidliyinə nail olmağa kömək etmişdir. Ölkələr də çaşqınlığın qarşısını almaq üçün birtərəfli qaydada (müəyyən dərəcədə) digər ölkələri izləmişlər.
== Kateqoriyalar ==
Yol nişanlarını bir neçə növə bölmək olar. Məsələn, 30 iyun 2004-cü ildə 52 ölkənin imzaladığı Yol İşarələri və Siqnalları üzrə Vyana Konvensiyasının (1968) 1-ci Əlavəsi səkkiz nişan kateqoriyasını müəyyən edir:
Xəbərdarlıq nişanları — hərəkət zamanı şəraitə uyğun tədbirlər görülməsi tələb edilən yolun təhlükəli sahəsinə yaxınlaşma və təhlükənin xarakteri barədə yol hərəkəti iştirakçılarına məlumat verir;
Üstünlük nişanları — yolayrıcılarını, yolun hərəkət hissəsinin kəsişmələrini, habelə əks istiqamətlərdə hərəkət edən iki nəqliyyat vasitəsinin eyni zamanda keçməsinə imkan verməyən dar sahələrini keçmək növbəliyini göstərir;
Qadağan nişanları — yol hərəkəti iştirakçılarının hərəkətlərinə müəyyən məhdudiyyətlər qoyur, yaxud onları ləğv edir;
Məcburi hərəkət istiqaməti nişanları — sürücülərə nəqliyyat vasitələrinin hərəkətinin icazə verilmiş istiqamətini, sürətini, müvafiq nəqliyyat vasitələrinin hərəkətini, eləcə də piyadaların hərəkəti üçün nəzərdə tutulan yolları göstərir;
Xüsusi tənzimləmə nişanları — Xüsusi tənzimləmə nişanları bir və ya bir neçə hərəkət zolağına aid olan tənzimləmə və ya təhlükə xəbərdarlığını göstərmək, avtobuslar üçün ayrılmış zolaqları göstərmək, yaşayış sahəsinin başlanğıcını və ya sonunu göstərmək üçün istifadə olunan yol nişanları və ya zona qüvvəsi olan nişanlardır.
Məlumatverici-göstərici nişanlar — hərəkətin müəyyən rejimi tətbiq və ya ləğv edir, elecə də yaşayış məntəqələrinin və başqa obyektlərin yerləşməsi barədə məlumat verirlər;
Servis nişanları — yollarda müvafiq obyektlərin yerləşməsi barədə məlumat verir;
Əlavə məlumat nişanları (lövhəciklər) — birlikdə tətbiq olunduğu nişanların təsirini dəqiqləşdirir və ya məhdudlaşdırır.ABŞ, Kanada, İrlandiya, Avstraliya və Yeni Zelandiyada nişanlar aşağıdakı kimi təsnif edilir:
Tənzimləyici nişanlar
Xəbərdarlıq nişanları
Bələdçi nişanlar
Küçə adı nişanları
Marşrut nişanları
Ekspress yol nişanları
Magistral yol nişanları
Xoş gəldin nişanları
Məlumat nişanları
İstirahət və mədəni maraq nişanları
Fövqəladə halların idarə edilməsi ( mülki müdafiə ) nişanları
Müvəqqəti yol hərəkətinə nəzarət ( tikinti və ya iş zonası) nişanları
Məktəb nişanları
Dəmir yolu və yüngül dəmir yolu nişanları
Velosiped nişanlarıBirləşmiş Ştatlarda yol nişanları və səki nişanları üçün kateqoriyalar, yerləşdirmə və qrafik standartlar standart olaraq Federal Avtomobil Yolları Administrasiyasının Vahid Trafik İdarəetmə Cihazları üzrə Təlimatında qanuni olaraq müəyyən edilmişdir.
İstiqamət nişanları arasında kifayət qədər qeyri-rəsmi fərq qabaqcıl istiqamət nişanları, mübadilə istiqaməti nişanları və arxayınlaşma nişanları arasındakı fərqdir.
Kortikospinal yol
Kortikospinal yol — beyin qabığından başlayan və onurğa beynindəki aşağı motor neyronları və interneyronlarında bitən, əzaların və bədənin hərəkətlərini idarə edən ağ maddə motor yolu.Kortikospinal yolda 1 milyondan çox neyron var və onlar adətən həyatın ilk 2 ilində miyelinləşirlər.Kortikospinal yol piramidal yollardan biridir, digəri kortikobulbar yoldur.
== Anatomiyası ==
Kortikospinal yol beynin bir neçə hissəsindən, o cümlədən təkcə motor bölgələrindən deyil, həm də ilkin somatosensor korteksdən və premotor bölgələrdən yaranır.Əksər neyronlar ya birincil motor korteksindən (precentral girus, və ya Brodmann sahəsi 4) və premotor frontal bölgələrdən yaranır. Kortikospinal neyronların təxminən 30% -i ilkin motor korteksdən, 30% -i premotor korteksdən və əlavə motor bölgələrindən, qalan 40% isə somatosensor korteks, alın payı və singulat girus arasında paylanır. Bu yuxarı motor neyronları neokorteksin V qatının piramidal hüceyrələrindən əmələ gəlir, və ön beyindəki daxili kapsulun arxa əzasından keçərək ara beynin dibində yerləşən beyin qabığına daxil olur. Sonra hər iki yol beyin sapından, körpüdən, daha sonra isə medullaya keçir.Kortikospinal yol kortikobulbar yol ilə birlikdə beyin sapının medullasının hər iki tərəfində iki piramida əmələ gətirir və onların adı piramidal yollar kimi gedir. Kortikospinal neyronlar birbaşa əzələ nəzarəti üçün alfa motor neyronlarına birbaşa sinaps edir.
Betz hüceyrələri mikroskop altında çox görünən çox böyük hüceyrələrdir və onurğa beyninə proyeksiya edən hüceyrələrin yalnız 5%-ni təşkil etmələrinə baxmayaraq, motor siqnallarının ötürülməsi üçün çox vaxt ən vacib hesab olunurlar. Bu hüceyrələr 70 m/s-dən çox yüksək keçiricilik sürəti ilə diqqət çəkir ki, bu da beyindən onurğa beyninə bütün siqnalların ən sürətlisidir.
=== Hissələri ===
Kortikospinal yol 2 hissəyə bölünür:
yan kortikospinal yol
ön kortikospinal yol.Yanal kortikospinal yolun neyronları orta xətti uzunsov medulla səviyyəsində keçir və yuxarı və aşağı ətrafları və barmaqları idarə edir. Yan yol kortikon-onurğa yollarında birləşmələrin təxminən 90%-ni təşkil edir; böyük əksəriyyəti medullada keçir, qalanları (təxminən 2-3%) isə eyni olaraq qalır.
Yol iyəsi
Yol iyəsi - türk ve altay mifologiyasında yol ruhu. Col (Zol) iyəsi də deyilir. Yolların qoruyucu ruhudur. Hər yol üçün fərqli bir iye vardır. Yol eyni zamanda qanun və nizamı, xoşbəxtlik və rahatlığı təmsil edir. Taleh və düzgünlük kimi anlayışları içərisində saxlayır. Yol doğru bilinəni etmək deməkdir. Yol iyəsi, pis niyyətli insanları hər gün getdikləri yoldan şaşırtabilirmiş. Heç gözlənilməz bir anda bu cür insanlar bildik bir yoldan gedərkən özlərini qaranlıq meşə içində bulurlarmış. Bəzən də qar fırtınasında insanlar evləri ətrafında dolanıb dayanarlar, evə gələcək yolu tapa bilmədən donub ölebilirlermiş.
Yol əhvalatı
Yol əhvalatı — kinorejissor Teymur Bəkirzadənin çəkdiyi komediya filmi.
== Məzmun ==
Şən və xeyirxah sürücü, gənc Mustafa (Vaxtanq Pançulidze) gözəl Zümrüdlə (Həmidə Ömərova) evlənmək arzusundadır. Ancaq oğlan qızın atasının, daha doğrusu, "işbaz", alverçi Qurbanın (Səyavuş Aslan) heç ürəyincə deyil. Bu uğursuz nişanlının öz sevgilisinə qovuşması üçün çalışması onu çətin vəziyyətlərə salır, amma o, inadından dönmür, nəhayət qalib çıxır. Zümrüd məhz ona ərə gedir.
Film iki sevən gəncin məhəbbəti fonunda əliəyrilərin ifşası ilə sona yetir.
== Film haqqında ==
Film Teymur Bəkirzadənin müstəqil rejissor kimi kinoda ilk tammetrajlı işidir.
== Filmin heyəti ==
=== Film üzərində işləyənlər ===
Ssenari müəllifi: Asim Cəlilov
Quruluşçu rejissor: Teymur Bəkirzadə
Quruluşçu operator: Şərif Şərifov, Ələsgər Ələkbərov
Quruluşçu rəssam: Fikrət Əhədov
Bəstəkar: Polad Bülbüloğlu
Səs operatoru: Vladimir Savin
Rejissor: Rafiq Dadaşov
Montaj edən: Tahirə Babayeva
Dekor rəssamı: Fikrət Ələkbərov
Geyim rəssamı: N. Cəfərova
Qrim rəssamı: L. Kuznetsova
Rejissor assistenti: Mirzəbala Məlikov, Yusif Əlizadə (Yusif Əliyev kimi)
Plyonka üzrə rəng ustası: F. Dadaşov
Quraşdırılmış səhnələrin operatoru: Həmzə Əhmədoğlu
Quraşdırılmış səhnələrin rəssamı: Eduard Abdullayev
Məsləhətçi: N. Əliyev (SSRİ-nin əməkdar təyyarəçisi), M. Babayev (milis polkovniki)
Redaktor: Ramiz Rövşən (R. Əliyev kimi), Nadejda İsmayılova
Çalır: Dövlət Kinematoqrafiya Orkestri və "Melodiya" İnstrumental Ansamblı
Bədii rəhbər: Eldar Şengelaya
İnzibatçı: F. Cəbiyev, Vladimir Dudniçenko, E. Nağıyev
Filmin direktoru: Rimma Abdullayeva
=== Rollarda ===
Səyavuş Aslan — Qurban
Vaxtanq Pançulidze — Mustafa
Həmidə Ömərova — Zümrüd
Kamil Məhərrəmov — Paşa
Yaşar Nuri — Makintoş
Hacı İsmayılov — Mürşüd
Sofa Bəsirzadə — Sona nənə
Ceyhun Mirzəyev — İbadulla
Yusif Əlizadə — Fərid
Adil İsmayılov — təyyarəçi
Məmmədkamal Kazımov — Şəmsi
Eldəniz Zeynalov — şikayətçi
Zərnigar Ağakişiyeva — Ədilə
Mübariz Əlixanoğlu — milis nəfəri
Rahib Əliyev — elçi gələn
Məmmədağa Dadaşov
Muxtar Maniyev — Milis nəfəri
Ofeliya Aslan (Ofeliya Aslanova kimi) — Kübra
Dadaş Kazımov — sərnişin
Telman Adıgözəlov — tələbə
Şahin Cəbrayılov — milis nəfəri
Ələsgər Məmmədoğlu — aeroportdakı adam
A. Rəsulov
Əliqulu Səmədov — alıcı
Mayak Kərimov — alıcı
Zilli Namazov — aeroportdakı adam
Ramiz Məmmədov — aeroportdakı adam
Sədaqət Zülfüqarova — xala
=== Filmi səsləndirənlər ===
Sadıq Hüseynov — sərnişin (titrlərdə yoxdur)
Əliabbas Qədirov — İbadulla (Ceyhun Mirzəyev) (titrlərdə yoxdur)
Hamlet Xanızadə — təyyarəçi (Adil İsmayılov) (titrlərdə yoxdur)
Pərviz Bağırov — Mustafa (Vaxtanq Pançulidze) (titrlərdə yoxdur)
Eldəniz Rəsulov — elçi gələn (Rahib Əliyev) (titrlərdə yoxdur)
Tələt Rəhmanov — elçi gələn (titrlərdə yoxdur)
Şahmar Ələkbərov — Fərid (Yusif Əlizadə) (titrlərdə yoxdur)
Gülşən Qurbanova — Kübra (Ofeliya Aslan) (titrlərdə yoxdur)
Ramiz Əzizbəyli — Paşa (Kamil Məhərrəmov) (titrlərdə yoxdur)
== Çəkilişə köməklik edən qurumlar ==
Zabrat Aeroportu
Bakı Şəhər Dövlət Avtomobil Müfəttişliyi
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə.
Suyun bitki orqanizmində hərəkəti
Suyun bitki orqanizmində hərəkəti — suyun bitkidə hərəkətinə təsir edən amillər.
== Haqqında ==
Kökün cavan hissələrinin ən kənar təbəqələrindəki hüceyrələrə torpaqdan osmotik təzyiqlə su daxil olub apoplast ilə hərəkət edir. Torpaqda su bir neçə formada olur, lakin bitkilər onlarin hamsını mənimsəyə bilmir. Belə su formalarindan suxurların tərkibində olan su bitkilər tərəfindən alına bilmir, torpaq kolloidlərindəki hidratlaşma suyu daha çox möhkəm birləşdiyindən mənimsənilmir. Lakin torpaqdakı məsamələrdə olan və kapillyyar suyu adlandırılan su bitkilər tərəfindən asanliqla mənimsənilə bilir. Bunun üçün bitkilər, hər şeydən əvvəl, torpağın sorucu qüvvəsini aradan qaldırilmalıdır. Bu qüvvə, potensial şişmə, osmotik təzyiqlərin cəmindən ibarətdir. Torpaq quruduqca,onun sorucu qüvvəsi artır. Çox hallarda
π
{\displaystyle \pi }
5atm-dən az olduğu halda şoran torpaqlarda bəzən 30 atm-dən də böyük olur. Alçaq temperaturda suyun udulması və bitkilərdə hərəkəti çətinləşir.